Tworzenie planu ćwiczeń na gitarze
Istnieje tak wiele utworów, różnorodnych ćwiczeń i materiałów, że trudno wybrać najważniejsze elementy, aby ułożyć sensowny i przemyślany plan ćwiczeń. Z drugiej strony, im wcześniej zdecydujemy się na konkretną strategię, tym mniej czasu stracimy na błądzenie i tym szybciej osiągniemy zamierzony efekt. Niniejszy materiał ma na celu pomóc tym, którzy chcą zwiększyć efektywność swoich ćwiczeń dzięki dobrze przemyślanemu planowi działania.
Aspiracje
Na samym początku warto zastanowić się nad swoimi aspiracjami. Jaki sposób spędzania czasu z muzyką będzie dla nas najbardziej satysfakcjonujący? Najbardziej powszechnym podejściem jest granie z innymi ludźmi. Muzyka to rodzaj języka, którym się porozumiewamy, dlatego wspólne muzykowanie jest najbardziej naturalnym środowiskiem dla rozwoju muzyki.
Innym sposobem, który może przynosić dużo satysfakcji, jest symulowanie gry z zespołem poprzez dodawanie brzmienia naszej gitary do ulubionych nagrań lub specjalnie przygotowanych podkładów (tzw. granie „play-along”). Dostępne są także urządzenia zwane looperami, które służą do nagrywania i precyzyjnego zapętlania fragmentów naszej gry. Dzięki nim możemy zsynchronizować różne elementy, takie jak linia basu, akordy, riffy czy linia melodyczna, tworząc w ten sposób muzykę samodzielnie.
Najbardziej czasochłonną i wymagającą aspiracją jest granie solowe (tzw. solo performance, muzyka solowa) bez użycia loopera. Tego rodzaju wykonania wymagają umiejętności jednoczesnego odtwarzania kilku linii melodycznych na gitarze, co oznacza zaawansowaną koordynację palców obu rąk oraz perfekcyjne opanowanie polirytmii.
Rola gitarzysty w zespole
W dużym uproszczeniu można założyć, że muzyk w zespole może pełnić jedną z dwóch głównych ról: akompaniatora lub lidera. Umiejętność akompaniowania, czyli tworzenia tła dla wiodącego instrumentu, jest kluczowa, aby zacząć grać z innymi muzykami.
Z kolei rola lidera wymaga znajomości melodii, motywów przewodnich oraz solówek, które będą dominować w utworze. Partie lidera mogą być wcześniej opracowane i wykonywane z pamięci lub improwizowane zgodnie z zasadami charakterystycznymi dla danego gatunku i stylu muzycznego.
Łączenie obu funkcji - gra solowa
Gra solowa polega na umiejętnym łączeniu i przeplataniu obu ról muzyka — akompaniatora i lidera. W tej roli stajemy się jednocześnie odpowiedzialni za tworzenie tła i prowadzenie melodii. Dlatego solidne opanowanie każdej z tych funkcji osobno stanowi doskonałą podstawę do nauki gry solowej. Wielu uznanych muzyków decydowało się na karierę solową dopiero po wielu latach doświadczenia w grze zespołowej. Wymienię dwóch znanych artystów:
Muzyk | Rozpoczęcie profesjonalnej kariery w zespołach | Pierwszy album solowy |
Joe Pass | 1944 r. w zespołach Tony Pastor and Charlie Barnet | 1973 r. – Virtuoso |
Tommy Emmanuel | 1961 r. w rodzinnym zespole swojego ojca | 1979 r. – From Out of Nowhere |
Julian Lage | 1997 r. Carlos Santana and Julian Lage – Live at Concord Pavillion i wiele innych występów. | 2015 r. – World’s Fair |
Repertuar - Plan ćwiczenia
W tym miejscu dochodzimy do sedna. Znając swoje aspiracje, możemy stworzyć plan ćwiczeń, który jest niczym innym jak listą utworów, które chcemy opanować, wraz z wyszczególnionymi elementami wymagającymi nauki. Poniższa tabela może posłużyć do opracowania takiego planu. Podczas ćwiczeń realizujemy krok po kroku każdą komórkę tabeli, systematycznie rozwijając swoje umiejętności.
Plan ćwiczenia gry na gitarze – tabela [pobierz]
Na co warto zwrócić uwagę podczas ćwiczenia według takiego schematu:
- Na każdy element (komórkę tabeli) przeznaczamy nie więcej niż 5–25 minut.
- Całą tabelę powinniśmy przerobić w ciągu maksymalnie tygodnia.
- Elementy, które są już dobrze opanowane, ćwiczymy krócej, a czasem możemy je całkowicie pominąć.
- Do trudniejszych elementów wracamy częściej i poświęcamy im więcej czasu.
- Co pewien czas, np. raz w miesiącu, dokonujemy ewaluacji planu. Możemy zwiększyć, zmniejszyć lub pozostawić taką samą liczbę utworów w tabeli.
Dojrzała decyzja dotycząca długości listy
Warto spojrzeć na swoje możliwości realistycznie i zaplanować ćwiczenia tak, by obejmowały tyle utworów, ile rzeczywiście jesteśmy w stanie przygotować zgodnie z naszymi aspiracjami. Jeśli interesuje nas jedynie akompaniowanie do śpiewu, lista może być dłuższa, ale w przypadku chęci opanowania także tematów i solówek, być może konieczne będzie jej skrócenie. Gra solowa jest najbardziej czasochłonna, dlatego do wyboru utworów przeznaczonych do tego celu warto podejść z większą ostrożnością. Jeśli nie znamy jeszcze swoich możliwości, dobrze jest zacząć od jednej lub dwóch pozycji (długość odpowiadająca płycie DEMO) i po kilku tygodniach, w razie potrzeby, rozszerzyć listę do czterech lub pięciu utworów (długość płyty EP). Gdy nabierzemy pewności, że możemy podjąć większe wyzwanie, możemy wydłużyć listę do 10–15 pozycji, co odpowiada długości płyty LP lub koncertu na żywo.
Technika, teoria, kształcenie słuchu, itp.
Jestem gorącym zwolennikiem osadzania wszelkich zagadnień technicznych i teoretycznych w kontekście repertuaru. Swoim uczniom proponuję utwory w taki sposób, aby wprowadzać różnorodne tonacje, metra i techniki gry. Dzięki temu każde zagadnienie jest wielokrotnie wykorzystywane w praktyce podczas wspólnego grania. Jeśli wprowadzamy dodatkowe ćwiczenie, zawsze wiemy, w którym miejscu repertuaru dana umiejętność znajdzie zastosowanie. Nie trzeba w związku z tym przewidywać dodatkowego czasu na tego typu zagadnienia. Można je opanowywać, realizując plan ćwiczeń opisany przeze mnie wcześniej.
Czytanie nut
Umiejętność czytania zapisu nutowego jest jedyną dziedziną, która nie musi być bezpośrednio powiązana z repertuarem. Kluczowe dla jej rozwoju jest regularne czytanie nieznanych wcześniej tekstów. Nie ma potrzeby uczenia się ich na pamięć, doskonalenia czy włączania do repertuaru.
Warto jednak zauważyć, że choć wielu wybitnych muzyków w historii osiągnęło sukces bez tej umiejętności, istnieją sytuacje, w których jej brak może nas zdyskwalifikować. Niektóre gatunki muzyczne, style czy rodzaje pracy tradycyjnie wymagają umiejętności czytania nut, na przykład muzyka klasyczna, akademicka muzyka jazzowa, gra w orkiestrach czy praca w studiach nagraniowych.
Społeczny aspekt gry na gitarze
To, co znacząco zwiększa efektywność nauki gry na gitarze, to wspólne granie z innymi ludźmi i praktykowanie repertuaru. Warto więc dostosować listę utworów tak, aby umożliwiała jammowanie z innymi muzykami. Gatunki takie jak blues, jazz i rock mają swoje listy standardów – powszechnie znanych utworów, często grywanych na jam sessions. Włączanie ich do swojego repertuaru zwiększa szanse na granie z innymi. Takie sesje są nie do przecenienia. Wspólne zgrywanie się w rytmie, uważne słuchanie siebie nawzajem oraz regularne wymienianie się rolami lidera i akompaniatora to nie tylko bardzo ekscytujące i przyjemne doświadczenie, ale także wyjątkowo skuteczna metoda rozwoju muzycznego. Mając to na uwadze, staram się, aby na każdej lekcji gry na gitarze, którą prowadzę, było jak najwięcej okazji do wspólnego grania.
Ewaluacja
Granie z innymi ludźmi dostarcza cennych informacji zwrotnych na temat skuteczności strategii stosowanych w nauce gry na gitarze. Z reakcji towarzyszących nam muzyków możemy wyczytać bardzo wiele. Konstruktywne rozmowy na temat wspólnie wykonywanej muzyki są nieocenione. Równie ważne są nasze własne odczucia i satysfakcja z gry, które również stanowią istotne źródło informacji.
Innym sposobem na uzyskanie informacji zwrotnej jest oglądanie nagrań naszej gry. Jakość nagrania w celach ewaluacyjnych nie musi być profesjonalna – wystarczy zwykła kamerka w telefonie. Na nagraniu dostrzeżemy znacznie więcej, niż jesteśmy w stanie zauważyć w trakcie gry. Warto pamiętać, że sama czynność gry na instrumencie pochłania naszą uwagę do tego stopnia, że trudno wtedy spojrzeć na siebie obiektywnie.
Tworzenie planu ćwiczeń na gitarze - Podsumowanie
Tworzenie planu ćwiczeń to sztuka, w której muzycy nieustannie się doskonalą. Mam nadzieję, że ten artykuł będzie dla Ciebie pomocny. Jeśli chciałbyś indywidualnie popracować nad swoim planem ćwiczeń, a co najważniejsze – wspólnie ze mną pograć swój repertuar – zapisz się na lekcje gry na gitarze. Serdecznie zapraszam!
