Brzmienie gitary elektrycznej - equalizer
W czasie lekcji gry na gitarze uczniowie pytają mnie o to, jak kreować brzmienie gitary elektrycznej. Equalizer, czyli korektor, jest jednym z trudniejszych do zrozumienia urządzeń, ale jednak bardzo istotnym. Jest też powszechnie stosowany we wzmacniaczach, oprogramowaniu do obróbki dźwięku, procesorach gitarowych i innych urządzeniach.
Brzmienie gitary elektrycznej - podstawowe definicje
Na potrzeby niniejszego artykułu przypomnę kilka podstawowych pojęć.
Dźwięk ma wiele właściwość, ale na potrzeby niniejszej publikacji istotne są dwie: wysokość dźwięku i barwa dźwięku. Dźwięk zawiera ton podstawowy oraz wiele tonów składowych.
Ton podstawowy jest najniższy i wpływa na odbieraną przez człowieka wysokość dźwięku. Dzięki niemu słyszymy za jednym razem dźwięk A3 a innym razem dźwięk C4.
Tony składowe, oraz proporcje pomiędzy nimi wpływają na barwę dźwięku. Dzięki nim raz słyszymy pianino, a innym razem trąbkę. Raz gitarę ciemną, a innym razem gitarę jasną. Equalizer pozwala wpływać w pewnym stopniu na proporcje tonów składowych, a tym samym na barwę dźwięku.
Człowiek jest w stanie usłyszeć dźwięki w zakresie od około 16 Hz do około 20 000 Hz.
Z typowego głośnika gitarowego przy standardowym strojeniu gitary wydobywają się dźwięki w zakresie od około 82 Hz (ton podstawowy dźwięku E2 – pusta szósta struna) do 7 000-11 000 Hz (w zależności od wzmacniacza). D6 na 22 progu pierwszej struny ma ton podstawowy o częstotliwości około 1175 Hz, jednak nie zapominajmy o tonach składowych.
Korektor pułkowy (shelf) wzmacnia lub osłabia niski zakres lub wysoki zakres częstotliwości. Przykładowo dolnozakresowy korektor półkowy może wpływać na wszystkie częstotliwości poniżej 120 Hz, a górnozakresowy na wszystkie częstotliwości powyżej 6 000 Hz.
Korektor pasmowy (band) wzmacnia lub osłabia określony wewnętrzny zakres częstotliwości. Przykładowo może być to suwak lub pokrętło, które wpływa na zakres częstotliwości wokół 2 500 Hz.
Filtr pasywny (pass filter) przepuszcza zakres pasma jedynie od określonej częstotliwości. Przykładowo filtr dolnoprzepustowy ustawiony na 5 000 Hz przepuści wszystkie częstotliwości poniżej, a osłabi wszystkie częstotliwości powyżej.
Equalizer gitary elektrycznej
Equalizer może znajdować się w różnych miejscach toru sygnałowego.
W samej gitarze często stosuje się pasywny filtr dolnoprzepustowy, czyli potencjometr Tone. Za jego pomocą ustala się częstotliwość, poniżej której pasmo zostanie przepuszczone, a powyżej której zostanie stłumione. Dzięki temu możemy uzyskać jasne lub ciemne brzmienie gitary. Zakres działania potencjometru Tone w gitarze zazwyczaj zaczyna się od około 1 000 Hz.
Najczęściej stosowany jest trzypunktowy korektor z podziałem na bass, middle i treble. Mogą być to odpowiednio dolnopasmowy korektor pułkowy wpływający na częstotliwości do 150 Hz. Korektor pasmowy wpływający na zakres częstotliwości wokół 2 500 Hz oraz wysoko pasmowy korektor półkowy wpływający na zakre częstotliwości od 6 000 Hz w górę.
Bass 82-150 Hz
Middle 2500 Hz
Treble 6 000-10 000 Hz
Żargon gitarzysty
Lista żargonowych określeń przynależnych od częstotliwości. Wartości bardzo poglądowe, przybliżone. Nie warto się zanadto przywiązywać…
- 80-100 Hz dół, ciemne brzmienie, dudnienie
- 250 Hz ciepłe brzmienie, mulaste brzmienie, ciemne brzmienie
- 500 Hz esencja brzmienia gitary elektrycznej, kartonowe brzmienie
- 1 500 Hz nosowe brzmienie
- 2 500 Hz jasne, szorstkie, chropowate
- 4 000-6 000 Hz prezencja, jasne brzmienie, wyraziste
- 10 000 Hz powietrze, oddech jasne brzmienie
Tłuste brzmienie to jest takie, które jest nasycone różnorodnymi częstotliwościami.
